Vadeli hisse senedi işlemleri ve Opsiyonlar, bugünden itibaren IMKB’de işlem görmeye başlıyor!

Başlangıçta, 10 adet hisse senedi (GARAN, ISCTR, AKBNK, VAKBN, YKBNK, THYAO, EREGL, SAHOL, TCELL, TUPRS) üzerine yazılı kontratlar işlem görmeye başlayacak.

 

Vadeli Hisse Senedi İşlemleri ve Opsiyonlar Hakkında Temel Bilgiler

 

HİSSE SENEDİ VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ

Vadeli işlem sözleşmeleri, belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte dayanak varlığı alma veya satma yükümlülüğü veren sözleşmelerdir.

Özellikleri

- Hisse senedi vadeli işlem sözleşmeleri için sözleşme büyüklüğü 100 olarak belirlenmiştir. 1 kontrat 100 adet hisseye denk gelmektedir.

- Hisse senedi vadeli işlem sözleşmelerinde kaldıraç oranı yaklaşık olarak 1’e 10 olacaktır.

- Hisse senedi vadeli işlem teminatlarından (pozisyonunuz olsa dahi ) faiz geliri elde edilebilecektir.

- Hisse senedi vadeli işlem sözleşmelerinin spot piyasaya olan etkilerini sınırlı tutmak amacı ile vade sonu uzlaşma yöntemi olarak fiziki teslimat uygulanacaktır. Takas süresi T+3 tür.

     Örnek bir UZUN POZİSYON :

 

GARAN Hisse Senedinde Uzun Pozisyon
Dayanak varlığı GARAN hisse senedi olan 20 adet sözleşme alındığını varsayalım. Cari hisse senedi fiyatının 3.50 TL, sözleşmenin vadesinin Şubat olduğunu kabul edelim. Eğer vade sonu fiyatı 3.50 TL’den yüksek olursa, sözleşme karlı bir şekilde kapatılabilecektir. GARAN hisse senedinin vadesinde (veya satmak istendiği tarihte) 3.60 TL olduğunu  kabul edelim. Bu durumda yatırımcı (3.60 – 3.50)*20* 100 =200 TL kar edilecektir.	Pozisyon	Uzun Pozisyon
	Dayanak Varlık	GARAN Hisse Senedi
	Beklenti	Hisse Senedinin  Fiyatı Artacak
	Spot Fiyat	3.50
	Pozisyon Miktarı	20*100=2000*3.5= 7000 TL
	Vade	Şubat
	Vade Sonu Fiyat	3.60
	Kar	(3.60-3.50)*2000= 200 TL

 

Örnek bir KISA POZİSYON:

GARAN Hisse Senedinde Kısa Pozisyon
Dayanak varlığı GARAN hisse senedi olan 20 adet sözleşme satıldığını varsayalım. Cari hisse senedi fiyatının 3.50 TL, sözleşmenin vadesinin Şubat olduğunu kabul edelim. Eğer vade sonu fiyatı 3.50 TL’den düşük olursa, sözleşme karlı bir şekilde kapatılabilecektir. GARAN hisse senedinin vadesinde (veya satmak istendiği tarihte) 3.00 TL olduğunu  kabul edelim. Bu durumda yatırımcı (3.50 – 3.00)*20* 100 =1000 TL kar edilecektir.	Pozisyon	Kısa Pozisyon
	Dayanak Varlık	GARAN Hisse Senedi
	Beklenti	Hisse Senedinin  Fiyatı Azalacak
	Spot Fiyat	3.50
	Pozisyon Miktarı	20*100=2000*3,5= 7000 TL
	Vade	Şubat
	Vade Sonu Fiyat	3.50
	Kar	(3.50-3.00)*2000= 1000 TL

 

HİSSE SENEDİ OPSİYONLARI

Hisse senedi üzerine yazılan opsiyonlar, hisse senedini kullanım fiyatından alma veya satma hakkını vade sonuna kadar opsiyonu satın alan kişiye veren sözleşmelerdir. Bu hak opsiyon primi karşılığında elde edilir. Opsiyon satan tahsil ettiği prim karşılığında, opsiyonun vadesine kadar, opsiyona dayanak oluşturan hisse senedini opsiyonu alanın talebi halinde kullanım fiyatından alma yada satma yükümlülüğüne girer. Ancak bu yükümlülük opsiyonu alan kişi bunu kullanmak isterse ortaya çıkar.

 Özellikleri

- Opsiyon sözleşmeleri, yatırımcılara sınırlı bir risk alarak sınırsız kar elde etme olanağı sunmaktadır. Opsiyon alıcısının maksimum zararı, en olumsuz koşullarda, ödediği prim miktarıyla sınırlıdır; karı ise, teorik olarak sınırsızdır.

- Opsiyon piyasası kaldıraçlı bir piyasadır. Bu özelliği düşük primler karşılığında pozisyon alınmasını ve piyasadaki hareketlerden kar elde etmemizi sağlıyor.

- Hisse senedi opsiyon sözleşmelerinde uzlaşma yöntemi olarak fiziki teslimat uygulanacaktır.

- Opsiyon sözleşmelerinde vade sonuna kadar bekleme zorunluluğu yoktur. Kar görülen herhangi bir anda kullanılabilinir.

SATIM OPSİYONU

Satım opsiyonu alan yatırımcı, belli bir vadeye kadar, opsiyona dayanak oluşturan hisse senedini, opsiyonu satan yatırımcıya ödediği bir prim karşılığında belli bir fiyattan satma hakkına sahiptir.

Satım opsiyonu alan bir yatırımcının bu haktan ekonomik bir avantaj elde edebilmesi iki şartın aynı anda oluşmuş olması gerekir:

1.      Opsiyonun kullanım fiyatının, opsiyona konu olan hisse senedi fiyatından yüksek olmasıdır. Kullanım Fiyatı >  Hisse Senedi Fiyatı

2.      Opsiyonun kullanım fiyatı ile opsiyona konu olan dayanak varlık fiyatı arasındaki farkın, opsiyonu satın almak için ödenen primden daha fazla olmasıdır.

      Prim < Hisse Senedi Fiyatı – Kullanım Fiyatı

Teorik olarak bir varlığın değerinin sonsuza kadar çıkabilme olasılığı bulunduğundan, alıcıları açısından alım opsiyonlarının teorik olarak azami kar potansiyeli de sonsuzdur. Azami Kar = Sınırsız

Yine alıcı açısından, alım opsiyonu vade sonunda asli değersiz olursa, değeri sıfır olur. Dolayısıyla opsiyonu satın alan bir yatırımcının kaybedebileceği en yüksek miktar ödediği prim ile sınırlıdır. Azami Zarar = Prim

 

Örnek bir SATIM OPSİYONU:

THYAO Satım Opsiyonu  Alma
Dayanak varlığı THYAO hisse senedi olan 20 adet satım opsiyonu satın aldığımızı varsayalım. Opsiyonun kullanım fiyatının 10.00 TL, cari hisse senedi fiyatının 9.50 TL, opsiyonun vadesinin 3 ay ve hisse senedi alım opsiyon fiyatının 0.50 TL olduğunu düşünelim. Bu durumda başlangıçtaki yatırım tutarı 20x100x0.50= 1000TL olacaktır. Eğer vadesinde THYAO fiyatı 10.00 TL’den yüksek olursa, opsiyonu kullanmayacağız. Çünkü hisse senedini piyasada 10.00TL’den daha iyi bir fiyata satma imkanımız var. Bu durumda başlangıçta verilen opsiyon primini (500TL) kaybedeceğiz. Eğer vadesinde THYAO hisse senedi fiyatı 10.00TL’den düşük olursa opsiyon işleme konulacaktır. THYAO hisse senedinin (vadesinde ve satılmak istendiği tarihte) 9.00TL olduğunu düşünelim. 10.00 TL’den almış olduğumuz THYAO hisselerini piyasada 9.00TL’den satarak hisse başına 1.00TL kar elde edeceğiz. Başlangıçta ödenen 500 TL maliyeti çıkardığımızda net karımız 1500TL olacaktır.(2000-500 = 1500TL)	Opsiyon Tipi	Amerikan Tipi Satım Opsiyonu Alma
	Dayanak Varlık	THYAO Hisse Senedi
	Beklenti	Hisse Senedinin  Fiyatı Azalacak
	Spot Fiyat	9.50
	Kullanım Fiyatı	10.00
	İşlem Günü Hisse Senedi Fİyatı	9.00
	Brüt Kar/ Zarar	(10.00-9.00)*2000= 2000TL
	Net Kar/Zarar	(2000-500)= 1500
	Opsiyon Primi	0.50

 

ALIM OPSİYONU

-         Alım opsiyonu alan yatırımcı, belli bir vadeye kadar,opsiyona dayanak oluşturan hisse senedini, opsiyonu satan yatırımcıya ödediği bir prim karşılığında belli bir fiyattan alma hakkına sahiptir.

 

-         Alım opsiyonu alan bir yatırımcının bu haktan ekonomik bir avantaj elde edebilmesi iki koşulun aynı anda oluşmuş olması gerekir:

1. Opsiyonun kullanım fiyatının, opsiyona konu olan hisse senedi fiyatından düşük olmasıdır. Kullanım Fiyatı < Hisse Senedi Fiyatı

2. Opsiyonun kullanım fiyatı ile opsiyona konu olan dayanak varlık fiyatı arasındaki farkın, opsiyonu satın almak için ödenen primden daha fazla olmasıdır. Prim < Hisse Senedi Fiyatı – Kullanım Fiyatı

 

-         Teorik olarak bir varlığın değerinin sonsuza kadar çıkabilme olasılığı bulunduğundan, alıcıları açısından alım opsiyonlarının teorik olarak azami kar potansiyeli de sonsuzdur. Azami Kar = Sınırsız

 

-         Yine alıcı açısından, alım opsiyonu vade sonunda asli değersiz olursa, değeri sıfır olur. Dolayısıyla opsiyonu satın alan bir yatırımcının kaybedebileceği en yüksek miktar ödediği prim ile sınırlıdır. Azami Zarar = Prim

Örnek bir ALIM OPSİYONU:

THYAO Alım Opsiyonu Alma
Dayanak varlığı THYAO hisse senedi olan 20 adet alım opsiyonu satın aldığımızı varsayalım. Opsiyonun kullanım fiyatının 9.00 TL, cari hisse senedi fiyatının 8.00 TL, opsiyonun vadesinin 3 ay ve hisse senedi alım opsiyon fiyatının 0.25 TL olduğunu düşünelim. Başlangıçtaki yatırım tutarımız 20x100x0.25= 500TL olacaktır. Eğer vadesinde THYAO fiyatı 9.00 TL’den yüksek olursa, opsiyonu kullanmayacağız. Çünkü hisse senedini piyasada 9.00’den daha iyi bir fiyata alabiliriz. Bu durumda başlangıçta verilen opsiyon primini (500TL) kaybederiz. Eğer vadesinde THYAO hisse senedi fiyatı 9.00TL’den yüksek olursa opsiyonu işleme koyarız. Varsayalım fiyat 10.00TL olsun.THYAO hisse senedinin (vadesinde ve satılmak istendiği tarihte) 8.00 TL’den almış olduğumuz THYAO hisselerini piyasada 10.00TL’den satarak hisse başına 2.00TL kar elde edilecektir. Başlangıçta ödenen 500 TL maliyeti çıkardığımızda net karı (4000-500= 3500 TL) buluruz.	Opsiyon Tipi	Amerikan Tipi Satım Opsiyonu Alma
	Dayanak Varlık	THYAO Hisse Senedi
	Beklenti	Hisse Senedinin  Fiyatı Azalacak
	Spot Fiyat	8.50
	Kullanım Fiyatı	9.00
	İşlem Günü Hisse Senedi Fİyatı	8.00
	Brüt Kar/ Zarar	(9.00-8.00)*1000= 1000TL
	Net Kar/Zarar	(1000-500)= 500
	Opsiyon Primi	0.25